वेबिनारलाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले स्वास्थ्य र चिकित्सा अनुसन्धानमा प्रविधिको भूमिकामा जोड दिए।
भारतले स्वास्थ्य सेवाको क्षेत्रमा विदेशी मुलुकमाथिको न्युनतम निर्भरतालाई पनि हटाउने प्रयास गरिरहेको छ । सरकारले देशभर १ लाख ५० हजार नयाँ स्वास्थ्य केन्द्र स्थापना गर्ने भएको छ । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सोमबार ‘स्वास्थ्य र चिकित्सा अनुसन्धान’ सम्बन्धी पोस्ट-बजेट वेबिनारलाई सम्बोधन गर्दै यस्तो बताएका हुन्।
उनले थप भने, ‘सरकारले सबैका लागि स्वास्थ्य सेवा सुलभ बनाउन उच्च प्राथमिकता दिएको छ । त्यसैले स्वास्थ्य सेवा र स्वास्थ्य सेवालाई स्वास्थ्य मन्त्रालयको जिम्मेवारीमा सीमित नभई सरकारको समग्र दृष्टिकोणका रूपमा विकास गर्नेतर्फ जोड दिइएको छ ।”
मोदीले भने, “स्वास्थ्य सेवाको मुद्दालाई दुईवटा दृष्टिकोणबाट हेर्नु पर्छ: प्रि-कोविड र पोस्ट-महामारी। महामारीको अवस्थामा विश्वका विकसित मुलुकको चिकित्सा प्रणाली पनि कसरी अवरुद्ध भएको देखेका छौं । महामारीपछि बाँकी विश्वले स्वास्थ्यजस्ता विषयलाई प्राथमिकता दिएको बेला भारतले त्यसभन्दा पनि एक कदम अगाडि बढ्दै विश्वलाई ‘एक विश्व एक स्वास्थ्य प्रणाली’को परिकल्पना प्रस्तुत गरेको छ । यो दर्शनले सबै जीवित चीजहरूको हेरचाह गर्ने ठूलो जिम्मेवारीलाई समेट्छ – चाहे तिनीहरू मानव होस्, जनावरहरू, बोटबिरुवाहरू।”
विश्वको सबैभन्दा ठूलो प्रजातन्त्रका प्रधानमन्त्रीले भने, ‘मुद्रास्फीतिका कारण विश्वको आपूर्ति शृङ्खला कसरी अवरुद्ध भयो त्यो आज कसैलाई थाहा छैन । त्यसबेला हामीले यो पनि देख्यौं कि कसरी जीवन बचाउने साधनहरू जस्तै औषधि, औषधि र चिकित्सा उपकरणहरू दुर्भाग्यवश मुट्ठीभर देशहरूमा सीमित थिए। विश्वका हरेक देशले यस्तो परिस्थितिसँग जुध्न निष्पक्ष र दिगो आपूर्ति श्रृंखला निर्माण गर्न आपसी सहयोगबाट अगाडि बढ्नुपर्छ ।”
नरेन्द्र मोदीले गम्भीर रोगहरूको सामना गर्न चिकित्सा प्रणाली सुधार गर्न बलियो स्वास्थ्य पूर्वाधार निर्माणमा विशेष जोड दिए। उनले भने, ‘आकस्मिक उपायका रूपमा आम नागरिकले घर नजिकैबाट प्राथमिक उपचार सेवा पाउन सक्ने गरी देशभर १ लाख ५० हजारभन्दा बढी स्वास्थ्य केन्द्र स्थापना भइरहेका छन् । यी केन्द्रहरूले मधुमेह, क्यान्सर र हृदय रोगको लागि स्क्रीनिंग सुविधा पनि विस्तार गर्नेछन्। ”
आफ्नो भाषणमा मोदीले प्रधानमन्त्री आयुष्मान भारत स्वास्थ्य पूर्वाधार मिशन अन्तर्गत देशका साना सहर र गाउँहरूमा महत्त्वपूर्ण स्वास्थ्य पूर्वाधार विकास भइरहेको जानकारी पनि दिए। यसका लागि स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित उद्योगी, लगानीकर्ता र पेशाकर्मीलाई विभिन्न नयाँ सुविधा दिइने उनले बताए ।
प्रधानमन्त्रीले केही वर्षयता मुलुकमा २६० भन्दा बढी नयाँ मेडिकल कलेज स्थापना भएको बताए । स्नातक र स्नातकोत्तर अध्ययनका लागि सिट संख्या पनि २०१४ को तुलनामा दोब्बर भएको छ । यति मात्र होइन, प्रधानमन्त्रीले मेडिकल कलेज नजिकै १५७ नर्सिङ कलेज स्थापनालाई जनशक्ति विकासका लागि सरकारको महत्वपूर्ण कदम भएको बताए । देशको आवश्यकता मात्र होइन, विश्वको आवश्यकता पनि पूरा गर्ने उनको भनाइ छ ।
चिकित्सा सेवा र सेवाको क्षेत्रमा प्रविधिको भूमिकाबारे बताउँदै प्रधानमन्त्रीले स्वास्थ्य सेवा सबैको पहुँचमा पु¥याउन सरकारले प्रविधिमा बढी जोड दिएको बताए । डिजिटल हेल्थ आइडी मार्फत जनतालाई समयमै स्वास्थ्य सेवा पु¥याउने सरकारको लक्ष्य रहेको छ । अर्कोतर्फ, ई-सञ्जीवनी कार्यक्रम अन्तर्गत १० करोडभन्दा बढी मानिसले चिकित्सकको सल्लाह लिएर लाभान्वित भएका छन् ।
रक्तअल्पता र कुपोषण जस्ता दुई महत्वपूर्ण समस्या समाधान गर्न सरकारले जनताको दैनिक आहारमा कोदोलाई समावेश गर्न विशेष पहल गरेको छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले चालू वर्षलाई अन्तर्राष्ट्रिय कोदो वर्षका रूपमा मनाउने निर्णय गरेको पनि प्रधानमन्त्रीले बताए ।
अन्त्यमा प्रधानमन्त्रीले आफ्नो मन्तव्यमा ‘सबका प्रार्थना’ अर्थात् ‘सबैको साझा प्रयास’बाट राम्रो स्वास्थ्य र चिकित्सा प्रणालीको विकास सम्भव रहेको बताए । यसका लागि आवश्यक राय र सुझाव लिएर आउन उनले सम्बन्धित सबै पक्षलाई आग्रह गरे ।